ၿမိဳ႕ေျမမ်ားမွာလူေနထိုင္္ရန္ (Residential Purposes) အတြက္ျဖစ္ေစ၊ စီးပြါးေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ၿမိဳ႕ျပဖြံ႔ၿဖိဳးေရး၊ စည္ပင္ သာယာေရး စတဲ့ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ၿဖစ္ေစ၊ ၿမိဳ႕ေျမကို တနည္းနည္း အသုံးၿပဳလိုရင္ အစိုးရထံက ေျမငွားစာခ်ဳပ္နဲ႔ ေျမငွါးရမ္း သံုးစြဲခြင့္ ေလွ်ာက္ထားရပါတယ္။ ေျမငွား စာခ်ဳပ္ကို (Lease) လို႔ ေခၚပါတယ္။ အပိုင္ သေဘာမ်ိဳးခ်ထားတာကေတာ့ Grant လို႔ ေခၚပါတယ္။ အခုေတာ့ Grant ေရာ၊ Lease ေရာကို ဂရန္လို႔ပဲ ေခၚၾကပါတယ္။
ဂရန္ေလွ်ာက္ထားျခင္း
အစိုးရေျမကို (ငွားရမ္း)အသုံးျပဳလိုတဲ့ ပုဂၢလိကမ်ား၊ ဌာနဆိုင္ရာ၊ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ အသင္းမ်ားအေနနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာ ခရိုင္အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန၊ ေကာ္လိပ္ေတာ္အရာရွိထံ လိပ္မူၿပီး ဂရန္ေလွ်ာက္ ထားၾကရပါတယ္။ (ရန္ကုန္ မႏၲေလးမွာေတာ့ ၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္)။ အဲဒီအခါမွာ သက္ဆိုင္ရာ ခရိုင္/ၿမိဳ႕နယ္မ်ားရွိ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနမ်ားက ေလွ်ာက္လႊာကို လက္ခံၿပီး အမွဳတြဲ ဖြင့္လွစ္ေဆာင္ရြက္ရမွာ ၿဖစ္ပါတယ္။
ထို႔ေနာက္ အမႈတြဲကို ေၾကးတိုင္ႏွင့္ေျမစာရင္းဦးစီးဌာနရဲ႕ ၿမိဳ႕နယ္ေျမ စာရင္းဦးစီးဌာန ရံုးမ်ားထံသို႔ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေသာ ေၿမ ဟုတ္-မဟုတ္ ႏွင့္ ေၿမရာဇဝင္ကို စီစစ္မွတ္ခ်က္ျပဳ ၿပန္ၾကားေပးရန္ လႊဲေျပာင္း ေပး ပို႔ေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီလို ေပးပို႔တဲ့ ၿမိဳ႕/ေျမ ဂရန္အမႈတြဲေတြကို ၿမိဳ႕နယ္ ေျမစာရင္းဦးစီးဌာန က မိမိဌာနမွာ ရွိတဲ့ ၿမိဳ႕ကြက္ေျမပံု(Block Maps)၊ ေျမရာဇဝင္မွတ္တမ္း (1-A Register) ေတြနဲ႔ တိုက္ဆိုင္ စိစစ္ ၿပီး ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ေၿမေနရာအတြက္ ေၿမရာဇဝင္မွတ္တမ္း ေဖၚၿပေပးၿခင္း၊ ယင္းေျမေနရာသည္ အစိုးရ ေၿမလြတ္ေျမလပ္ ဟုတ္/မဟုတ္ ႏွင့္ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေသာေျမ Disposal Land ဟုတ္/မဟုတ္ မွတ္ခ်က္ၿပဳျခင္း၊ ျမိဳ႕ေျမဧရိယာအတြင္း က်ေရာက္ျခင္း ရွိ/မရွိ နဲ႔ အစိုးရ အေဆာက္အအုံႏွင့္ အျခားကိစၥမ်ား အသုံးျပဳရန္ လ်ာထားေျမမ်ားအတြင္း က်ေရာက္ျခင္း ရွိ/မရွိ တို႔ကို စီစစ္ေပး ၿခင္း၊ ေျမတန္ဘိုးနဲ႔ ေျမငွားခမ်ား တြက္ခ်က္ေပးၿခင္း စတဲ့ကိစၥရပ္ေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးရပါတယ္။
ဂရန္ထုတ္ေပးတာက ေထြ/အုပ္ ျဖစ္ၿပီး ေၿမကို စိစစ္ေပးတာ က ေျမစာရင္းဌာန ျဖစ္ပါတယ္။ ဂရန္ခ် ထားေပးမႈအတြက္ ေထြ/အုပ္(G.A)ကသာ အဓိကတာ၀န္ခံ ေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္ရွိၿပီး ေၿမစာရင္းဌာန က ေျမပံု(ေျမစာရင္း-၁၀၅)၊ ေျမရာဇ၀င္ (ေျမစာရင္း-၁၀၆)နဲ႔ ေျမေပၚလက္ရွိျဖစ္မႈ အေျခအေနကိုသာ စိစစ္ျပန္ၾကားရန္ တာ၀န္ခံရတာျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ေၿမဆိုရင္ ေၿမစာရင္းက လုပ္တာပဲဆိုတဲ႔ အစြဲရွိေလေတာ့ ဂရန္ကိစၥဆိုရင္ ေၿမစာရင္းဌာနကို ခ်ည္း ဦးတည္ၿပီး ေၿမစာရင္းက မတရား ဂရန္ထုတ္ေပးထားပါတယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ တိုင္ တိုင္ ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဂရန္ခ်ထားျခင္းလုပ္ငန္းအတြက္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ေၿမႏွင့္ အခြန္ေတာ္ လက္စြဲဥပေဒ၊ အထက္ျမန္မာျပည္ ေၿမႏွင့္ အခြန္ေတာ္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ၊ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ ႏွင့္ ေက်းရြာေျမမ်ားဥပေဒတို႔က ၿပဌာန္းထားရွိတဲ့ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြနဲ႔ ဌာန ၂ ခုရဲ႕ သမားစဥ္ လုပ္ငန္းေတြကို သတ္မွတ္ထားၿပီးသားၿဖစ္တာကို တိုင္တန္းတဲ့သူေတြ ေသေသခ်ာခ်ာ သေဘာ မေပါက္ၾကပါဘူး။ ဂရန္ကိစၥမွာ ေျမစာရင္းတာ၀န္ကေျမပံုေရးကူးေပးျခင္း နဲ႔ ေျမရာဇ၀င္ ၿပန္ၾကားျခင္း သာျဖစ္ၿပီး အဓိက တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္ရတာ GAD က ေကာ္လိပ္ေတာ္ေတြေဆာင္ရြက္ရတာျဖစ္ပါတယ္။
ဂရန္လုပ္ငန္း၌ ေၾကး/ေျမ၏ အခန္းက႑
အမွန္ကေတာ့ ဂရန္အမႈတြဲကို တာ၀န္ခံေဆာင္ရြက္တာ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာန ေကာ္လိပ္ေတာ္ အရာရွိရံုးက ၿဖစ္ေပမယ့္ ဂရန္ေလွ်ာက္မယ့္ေၿမကို ေၿမပံုေရးဆြဲေပးရတာ၊ ေၿမရာဇ၀င္ ထုတ္ျပန္ေပးရတာ အျပင္ ဂရန္ေပး ႏိုင္တဲ့ ေျမ ဟုတ္-မဟုတ္ကို ဌာနရွိ ေျမပံု၊ ေျမရာဇ၀င္၊ မွတ္တမ္း၊ အေထာက္အထားမ်ား နဲ႔ တိုက္ဆိုင္စိစစ္မွတ္ခ်က္ျပဳရတာက ေၿမစာရင္းဌာနျဖစ္ေလေတာ့ ဂရန္ထုတ္ေပးႏိုင္ဖုိ႔ ေျမစာရင္းက တာ၀န္ ယူထားရတဲ့ က႑ကလည္း မေသးပါဘူး။ ဂရန္ေပးသင့္တဲ့ေျမ မဟုတ္ရင္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေျမစာရင္း ဌာနအေနနဲ႔ ေထာက္ျပရမယ့္ တာ၀န္ ရွိ္ပါတယ္။
အခုေခတ္ ဂရန္တခ်ဳိ႕ဥပေဒနဲ႔ ညီရဲ႕လား
လုပ္ထံုးလုပ္နည္းကို အေလးမထားခဲ့တဲ့ ကာလေတြရဲ႕ အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ ယခုအခါမွာေတာ့ ဂရန္အမႈ တြဲေတြ ေၿမစာရင္းဌာနကိုေပးပို႔လာတဲ့အခါ ၿမိဳ႕နယ္ေျမစာရင္းဦးစီးဌာနရံုးေတြဟာ ၿမိဳ႕နဲ႔ေက်းရြာေျမမ်ား လက္စြဲဥပေဒမွာ ၿပဌာန္းထားတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတိုင္း မိမိတို႔ေဆာင္႐ြက္ေပးရမဲ့ ကိစၥေတြကို ဥပေဒ ၿပဌာန္းခ်က္နဲ႔အညီ နည္းလမ္းတက်၊ စနစ္က်နစြာ ေဆာင္႐ြက္ေပးမႈ မရွိေတာ့တာေတြ၊ ျပည့္စံုစြာ စီစစ္ မွတ္ခ်က္မျပဳေတာ့တာေတြကို ေတြ႔ရွိ လာရပါတယ္။
ေျမစာရင္းဌာနအေနနဲ႔ ပဲခူးဆားလို ေနရာတကာ ပါေနရေတာ့ တျခားအလုပ္ေတြ ပိလြန္းတဲ့ အခါ ၿမိဳ႕ေျမ ကိစၥေတြကို လွည့္မၾကည့္ႏိုင္တာလည္း ပါပါတယ္။ စနစ္တက် မစိစစ္ေတာ့ဘဲ အလြယ္တကူ ေဆာင္ရြက္ လိုက္တဲ့အခါ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိသြားၿပီး အစိုးရေျမလြတ္ေျမလပ္ မဟုတ္တဲ့ အျခားေျမမ်ား (ဥပမာ- သစ္ေတာ ႀကိဳးဝိုင္းေျမ၊ မီးရထားေျမ၊ လမ္းေျမ၊ ဆည္ေျမာင္းေျမ၊ စည္ပင္သာယာပိုင္ေျမ၊ အစိုးရ ဌာန/ပုဂၢလိကသို႔ ခ်ထား ၿပီးေျမ) စတာေတြကို အစိုးရက ခ်ထားေပးႏိုင္သည့္ ေျမ Land at the disposal by Government လို႔ မွားယြင္း မွတ္ခ်က္ျပဳျခင္း၊ ယင္းေျမမ်ားကို ဂရန္ခ်ထားေပးရန္ေထာက္ခံျခင္း စတဲ့ လြဲမွားတဲ့ မွတ္ခ်က္ျပဳ ၿပန္ၾကားမႈေတြၿဖစ္လာရၿပီး အျခား မသက္ဆိုင္သူေတြအတြက္ ခ်ထား မေပးသင့္တဲ့ အစိုးရဌာနပိုင္ေျမမ်ား၊ အစိုးရ သီးသန္႔ထားတဲ့ ေၿမမ်ားေပၚမွာ ပုဂၢလိကမ်ားကို ဂရန္ထုတ္ေပးရန္ အထိ ေထာက္ခံေပးခဲ့ျခင္းမ်ား ရွိသြားၾကပါတယ္။
ေၿမစာရင္းဌာနရဲ႕ ေၿမရာဇဝင္ကို လြဲမွားစြာ မွတ္ခ်က္ၿပဳ ေထာက္ခံေပးခ်က္အေပၚ မူတည္ၿပီး မခ်ထားသင့္ တဲ့ ေျမမ်ား/ဂရန္ခ်ထား မေပးႏိုင္တဲ့ေျမမ်ားကို ေၿမငွားဂရန္ ထုတ္ေပးမိခဲ့လို႔ ၿပႆနာ ၿဖစ္ပြားရတဲ့ ကိစၥရပ္ေတြ၊ အရႈပ္အရွင္း ၿဖစ္ရတာေတြ အမ်ားႀကီး ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ မေန႔တစ္ေန႔က အထိ ေျမစာရင္းနဲ႔ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီးဌာနမွာ ဂရန္ေျမ အရႈပ္အရွင္းအတြက္ အေရးယူခဲ့ရသူေတြ ရွိေနဆဲ ၿဖစ္ပါတယ္။ ေၿမစာရင္းဝန္ထမ္းေတြကို ေၿမရာဇဝင္မွတ္တမ္း မွားယြင္းထုတ္ေပးမွု အတြက္ နဲ႔ ေၿမပံုအမွား ထုတ္ေပးမႈအတြက္ အေရးယူခံရတဲ့ ၿဖစ္စဥ္ေတြလည္း နားမဆန္႔ေအာင္ ၾကားဖူးၾကမွာပါ။ G.A နဲ႔ အျခားဌာနက ဆရာေတြလည္း ထိတာပါပဲ။ စစ္ကိုင္းတိုင္းက ဂရန္မွား ေပးမိတဲ့ ခရိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးတို႔၊ ေမာ္လၿမိဳင္ရဲတပ္ဖြဲ႔ေျမ အငွားခ်တဲ့ကိစၥအတြက္ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းအဆင့္ တာဝန္ ရွိသူတို႔ စသည္ျဖင့္ ေၿမကိုင္သြားတာေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ ေၿမဆိုတာ ဒီဖက္ေခတ္မွာ တန္ဖုိးျမင့္ ပစၥည္း တစ္ရပ္ ၿဖစ္လာေနေတာ့ အကိုင္အတြယ္မွားခဲ့ရင္ တစ္ခ်ိန္မွာ အရိုးတြန္တတ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ ဌာနက လူငယ္ ေသြးသစ္ေတြအတြက္ေရာ ျပင္ပက ဗဟုသုတအျဖစ္ သိမွတ္ခ်င္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ပါ ဂရန္ခ်ထားမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သိသင့္တဲ့ အခ်က္ေလးေတြ၊ သမားစဥ္ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းေလးေတြကို တင္ျပ ေပးလိုက္ပါတယ္။
မည္သည့္ေျမမ်ားကို ဂရန္ခ်ထားႏိုင္သလဲ
ဂရန္အေၾကာင္း ေျပာၾကတဲ့အခါ ၿမိဳ႕ေျမဆိုတာ ဘာလဲ၊ အစိုးရမွ စီမံခ်ထားႏိုင္ေသာ ေျမဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတာကို အစျပဳ ေၿပာရပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေျမ အ၀န္းအ၀ိုင္းအတြင္း က်ေရာက္ၿပီး အစိုးရမွ ခ်ထားႏိုင္ေသာေျမ ၿဖစ္မွ သာလွ်င္ ဂရန္ေပးလို႔ ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ၿမိဳ႕ေျမနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တည္ဆဲဥပေဒ ၫႊန္ၾကားခ်က္၊ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း လမ္းၫႊန္ခ်က္အခ်ိဳ႕နဲ႔ ေဝါဟာရ ရွင္းလင္းခ်က္ေတြကို ေအာက္ပါအတိုင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေဖၚျပလိုပါတယ္။
(က) အစိုးရ စီမံခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ (Land at the Disposal of Government)
အစိုးရမွ စီမံခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ (Land at the Disposal of Government) ဆိုတာကေတာ့ ၿမိဳ႕ေျမ မွာ အသံုးမ်ားတဲ့ ေဝါဟာရတစ္ခုပါ။ Disposal Land လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။
ေအာက္ျမန္မာျပည္ျမိဳ႕ႏွင့္ေက်း႐ြာေျမမ်ား အက္ဥပေဒပုဒ္မ(၂)၊ ပုဒ္မ(၃)၊ ပုဒ္မ(၄)တို႔ မွာ ေဖၚျပထားခ်က္ အရ ၿမိဳ႕ေျမ ႐ြာေျမအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဧရိယာအတြင္း က်ေရာက္ၿပီး မည္သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုမွ် အစိုးရ အေနျဖင့္ အပိုင္ျဖစ္ေစ၊ အငွားျဖစ္ေစ ေပးအပ္ခ်ထားျခင္း၊ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ (သို႔) ေျမရွင္ ဆိုင္ရာ ဆိုင္ခြင့္ အတြက္ မည္သူ႔ကိုမွ် ေပးအပ္ထားျခင္း မရွိေသးတဲ့ ေျမမ်ား၊ လက္ရွိ ဦးပိုင္ေပါက္ ပိုင္ဆိုင္ထားျခင္း မရွိတဲ့ ေျမမ်ား၊ မည္သူမွ် လက္ဝယ္ထားရွိပိုင္ခြင့္ မရရွိေသးတဲ့ ေျမမ်ားကို ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ အစိုးရမွ ခ်ထားပိုင္ခြင့္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ ေၿမထဲမွာ လူေနထိုင္ရန္အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး အတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း အသံုးျပဳခြင့္ ရရွိထားတဲ့၊ သံုးေနတဲ့ ေျမေတြ မပါ ရပါဘူး။
ထို႔အတူ ရံုး၊ စက္ရံု အလုပ္ရံု၊ တပ္ရင္းတပ္ဖြဲ႔၊မီးရထား၊ သစ္ေတာ၊ ဆည္ေျမာင္း၊ လမ္း တံတားစတဲ့ အစိုးရဌာနမ်ားမွအသံုးၿပဳရန္ သတ္မွတ္ထားၿပီးတဲ့ ေၿမမ်ားလည္း မပါဝင္ပါဘူး။ ထို႔အတူ သာသနာ၊ သုႆန္၊ အင္းအိုင္ စတဲ့ သီးျခား သတ္မွတ္ ခ်ထားေပးၿပီး ေျမမ်ားလည္း မပါဝင္ပါဘူး။ ယခင္က Disposal Land ျဖစ္ခဲ့လို႔ ေျမငွားဂရန္ ထုတ္ေပးထားတဲ့ ေၿမသည္ပင္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ ေျမျဖစ္ေသာ္လည္း အဆိုပါ ထုတ္ေပးထားတဲ့ ေျမငွားဂရန္ သက္တမ္းကုန္ဆံုးျခင္း မရွိေသးသမွ် အစိုးရမွ ခ်ထားေပးႏိုင္ေျမအျဖစ္ ခ်ထားေပးလို႔ မရႏိုင္ေသးပါဘူး။
ဂရန္သက္တမ္းအရ သံုးစြဲခြင့္ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ေျမကို (Land at the Disposal of Government) အစိုးရမွ ခ်ထားႏိုင္ေသာေျမလို႔ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို ခ်ေပးျပီးျဖစ္ေနတဲ့ သက္တမ္းအတြင္း သက္တမ္းမကုန္မခ်င္း ယင္းေျမကြက္ကို အျခားတစ္ေယာက္သို႔ ေၿပာင္းလဲခ်ထား၍ မရပါဘူး။ ခ်ထား လိုရင္ေတာ့ မူလအမွွဳတြဲကို ၿပန္လည္ ဖ်က္သိမ္းေပးရပါမယ္။ (မူလခ်ထားေပးမႈကို ၿပန္ဖ်က္မွ အစိုးရေျမလြတ္ ၿပန္ျဖစ္၊ ဒါမွသာ ေနာက္ တစ္ေယာက္ကို ခ်ႏိုင္ပါတယ္)။ သက္တမ္းမကုန္ေသးတဲ့ေျမကို ခ်ထားမိရင္ Law of Contract ပဋိဉာဥ္ဥပေဒကို ေဖာက္ဖ်က္ရာ က်ပါတယ္။ ေၿမတစ္ကြက္ကို ဂရန္ ခ်ထားေပးႏိုင္ရန္မွာ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ ရွိေသာေျမ ၿဖစ္မွသာလွ်င္ ခ်ထားေပးႏုိင္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ အစိုးရမွ ခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ဟုတ္/မဟုတ္ အတြက္္ ေၿမယာ မွတ္တမ္း ထိန္းသိမ္းကိုင္တြယ္ တဲ့ ေၿမစာရင္းဌာနရဲ႕မွတ္ခ်က္ဟာ အလြန္အေရးပါ တယ္ဆိုတာ သတိျပဳရပါမယ္။ အစိုးရမွ ခ်ထားေပး ပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ မဟုတ္ရင္ မဟုတ္ေၾကာင္း ကိုေျမစာရင္းရဲ႕ ျပန္ၾကားခ်က္မွာ တိတိက်က် ေဖၚျပရန္ လိုပါတယ္။ (ၿမိဳ႕ေျမမွဴးကိုယ္တိုင္က Disposal Land ဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ မသိရင္ေတာ့ မွတ္ခ်က္ အမွားအယြင္းေတြကို ေကာ္လိပ္ေတာ္အႀကိဳက္ လိုက္လို႔ပဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ မိမိကိုယ္တိုင္ အဂတိတရား မကင္းလို႔ ၿဖစ္ၿဖစ္ မွတ္ခ်က္ျပဳမိႏိုင္ပါတယ္)။ အစိုးရ ဌာနပိုင္ေျမ၊ အျခား ပုဂၢလိကမွ တရားဝင္ဂရန္ ရရွိ၍ လက္ရွိ ထားေသာေျမ၊ သာသနာေျမ၊ လမ္းေျမ၊ မီးရထားေျမ၊ သစ္ေတာေျမ၊ ၿမိဳ႕ေျမ မဟုတ္တဲ့ လ/န (၃၉) မရရွိေသးတဲ့ လယ္ယာေျမ စသည္တို႔ကို အစိုးရမွခ်ထားေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာေျမ ဆိုၿပီး ေျမစာရင္းဌာန တာဝန္ရွိသူမ်ား အေနနဲ႔ လံုးဝမွတ္ခ်က္ မျပဳဖုိ႔ သတိခ်ပ္ေစလိုပါတယ္။
( ခ ) ၿမိဳ႕ေျမေနထိုင္ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ (Right of Land)
ၿမိဳ႕မ်ားအတြင္းမွာ ရွိတဲ့ေျမေတြကိုအစိုးရက ခ်ထားသတ္မွတ္ေပးတဲ့ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ၁၈၉၈ ခုႏွစ္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်းရြာေျမမ်ား အက္ဥပေဒ အခန္း-၂၊ ပုဒ္မ-၇ ႏွင့္ ၈ တို႕မွာ ေအာက္ပါ အတိုင္းေဖၚျပထားပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္မ်ားႏွင့္ ညီညြတ္မွသာ ေျမေပၚ ေနထိုင္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရွိပါတယ္။
ပုဒ္မ ၇ ။ ။ ေအာက္ပါ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားမွအပ အျခားမည္သည့္ ဆိုင္ရာဆိုင္ခြင့္ကိုမွ် ၿမိဳ႕ႏွင့္ ေက်းရြာေျမမ်ားတြင္ မရွိေစရ။
(က) အစိုးရမွ ခ်ထားသည့္ အပိုင္ဂရန္၊ အငွားဂရန္အရ ရွိသည့္ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊
( ခ ) ကာလစည္းကမ္းသတ္ဥပေဒ (Limitation Act) အရ ပိုင္ဆိုင္ေသာအခြင့္အေရး၊
( ဂ ) ပုဒ္မ ၈၊ ပုဒ္မ ၉၊ ပုဒ္မ ၁၀ တို႔တြင္ သတ္မွတ္ ေဖၚျပထားေသာ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊
(ဃ) အထက္ ပုဒ္မ ၇၊ ပုဒ္မခြဲ (က)၊ (ခ)၊ (ဂ)၊ တို႔ပါ အခြင့္အေရးကို မူလပိုင္ဆိုင္သူထံမွ
တရားဥပေဒႏွင့္အညီ လႊဲေျပာင္းရယူခံစားခြင့္၊
ပုဒ္မ ၈ ။ ။ စာရင္း၀င္ၿမိဳ႕မ်ား (Scheduled Town)ႏွင့္ အစိုးရမွ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပး ထားေသာ ေျမမ်ားမွအပ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ညီညြတ္သူ မည္သူမဆို (Landholder’s right) ေျမရွင္ ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးကို ရရွိေစရမည္။
(က) ၿမိဳ႕ႏွင့္ေက်းရြာေျမမ်ား ျပဌာန္းအတည္မျဖစ္မီ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၂ ႏွစ္မွ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊
စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔ထိ ေျမကို တဆက္တည္း ပိုင္ဆိုင္ လက္ရွိထားလာသူ၊
( ခ ) သို႔မဟုတ္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔ မတိုင္မီ အခ်ိဳ႕ေသာကာလႏွင့္
ယင္းေန႔ ေနာက္ပိုင္း လက္ရွိျဖစ္ေနေသာကာလ ၂ ရပ္ေပါင္း ၁၂ ႏွစ္ကာလျပည့္ေအာင္
ေျမကို လက္ရွိထား ပိုင္ဆိုင္လာေသာသူ၊
( ဂ ) သို႔မဟုတ္ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔မွစ၍ ေနာက္ပိုင္း ၁၂ ႏွစ္ကာလတိုင္
တဆက္တည္း ေျမကို ပိုင္ဆိုင္လက္ရွိထားလာၿပီး ယင္းကာလမ်ား၌ ၄င္းေျမႏွင့္သက္ဆိုင္
သည့္ အရပ္ရပ္ေျမခြန္ေတာ္မ်ား၊ အစိုးရသို႔ ေပးသြင္းရမည့္ အခြန္အခမ်ား public demands
ကို ထမ္းေဆာင္လာသူ မည္သူမဆို ေျမပိုင္အခြင့္အေရး ရရွိေစရမည္။
ပုဒ္မ ၉ ။ ။ စစ္ေတြ၊ ပုသိမ္ႏွင့္ ျပည္ၿမိဳ႕မ်ားအတြက္
(က) စစ္ေတြေျမမ်ားအတြက္ ၁၈၅၂ ဧၿပီလ ၁ ရက္မွစ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္
၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ထိ္ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊
( ခ ) ပုသိမ္ၿမိဳ႕တြင္၁၈၇၆ ဇန္န၀ါရီလ ၁ ရက္မွ စ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္
၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ထိ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊
( ဂ ) ျပည္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၈၇၀ ဇန္န၀ါရီလ ၁ ရက္မွ အစျပဳ၍ ယခုအက္ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္
၁၈၉၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ-၉ ရက္ေန႔ထိ္ အဆက္မျပတ္ လက္ရွိ ျဖစ္ေနပါက၊
မည္သူမဆို ေၿမပိုင္အခြင့္အေရးရရွိေစရမည္။ ဆိုၿပီး ၿမိဳ႕ေျမေပၚမွာ ပိုင္ဆိုင္ရမယ့္ အခြင့္အေရးေတြ သတ္မွတ္ေပးခဲ့တာေတြ႔ရပါတယ္။
__________________________________________
ေဇာ္မင္း (နတ္ေမာက္) | m y m e m o
